Partner uitgelicht: ZorgpleinNoord

Geschreven op 25 augustus 2022

“Mijn droom is dat al onze partners een locatie bieden waar ervaringsdeskundigen elkaar kunnen ontmoeten. Zo verenig je de mensen om wie het uiteindelijk draait.”

Sinds 1 mei 2022 is Henk Jan Mollema vanuit Zorgplein Noord gestart als de nieuwe projectleider van het project ‘Ervaringsdeskundigheid en Werk’. Een project dat zich inzet om ervaringsdeskundigheid binnen de Alliantie van Kracht te gebruiken om mensen die in armoede leven vooruit te helpen.

Henk Jan Mollema vervult als projectleider een verbindingsrol tussen de verschillende organisaties van de Alliantie van Kracht. Uit eigen ervaringen heeft hij de kracht gezien van het concept ervaringsdeskundigheid. Zelf heeft hij ook de opleiding ervaringsdeskundige doorlopen. Henk Jan zet zich in om de kracht van dat concept te koppelen, op maat te maken en te plaatsen bij verschillende partners van de Alliantie van Kracht. 'Ervaringsdeskundigheid kan gezien worden als een satéprikker die door alle 10 thema’s van de Alliantie van Kracht toepasbaar is. Daarbij is het meer dan alleen een vak. Het is ook een brug naar persoonlijke ontwikkeling. Dit opent nieuwe deuren in het verdere leven.’

Project Ervaringsdeskundigheid en werk

De ervaringen, competenties en vaardigheden van tenminste 250 mensen uit de Veenkoloniën worden ontwikkeld en ingezet om zelfstandig een inkomen te verkrijgen. Als een krachtgericht middel om uit armoede te komen door een diploma te halen en op die manier betaald werk te vinden. Gebruik maken van ervaringsdeskundigheid is een belangrijk doel van dit project. Als het volgen van een opleiding niet tot de mogelijkheden voor iemand behoort, wil het project onderzoeken of werkervaringsplekken of stageplekken een mogelijke opstap naar (vrijwilligers) werk kunnen vormen. Bovendien willen we binnen de aangesloten organisaties van de Alliantie van Kracht aandacht vragen voor medewerkers die niet rond kunnen komen en ondersteuning nodig hebben van de werkgever. Op dit moment zijn Noorderpoort, gemeente Stadskanaal, Tintengroep, Cosis, Lefier, Sterk uit Armoede en ZorgpleinNoord aangesloten bij de projectorganisatie.

Wat is de bedoeling?

Het doel van het speerpunt ervaringsdeskundigheid is om de verbinding te maken tussen de systeemwereld binnen organisaties en de leefwereld van mensen die in armoede of andere ontwrichtende situaties leven. Situaties die ervoor zorgen dat het moeilijk is om volop mee te doen in het leven. Het benutten van het ervaringskapitaal van mensen die een ingrijpende gebeurtenis of ervaring hebben meegemaakt in hun leven is van grote waarde in het een op een contact tussen een ervaringsdeskundige en een klant, cliënt, bewoner, deelnemer. Ondersteuning door een ervaringsdeskundige sluit beter aan omdat de juiste taal gesproken wordt.

Locaties van partners als ontmoetingslocatie

Bijna 14.000 huishoudens uit de Veenkoloniën kunnen baat hebben bij de hulp van ervaringsdeskundigen (ED’ers). Idealiter worden zij uitgenodigd bij een van de partners op basis van thema’s die op hen van toepassing zijn. Daardoor zouden partnerlocaties zich kunnen ontwikkelen tot ontmoetingsplaatsen. ‘Het ontmoeten van lotgenoten is 50% van het herstelproces. (…) Als ze hartelijk ontvangen worden bij thema’s met een laagdrempelige agenda, komt men samen vooruit. Mijn droom is dat al onze partners een locatie bieden waar deze mensen elkaar kunnen ontmoeten. Zo verenig je de mensen om wie het uiteindelijk draait.’

Zichtbaar worden

Henk Jan ziet nog kansen in bredere kennisverspreiding. Daar liggen ook potentieel buiten de Alliantie van Kracht. Het schort voornamelijk aan de bekendheid van ervaringsdeskundigen. Zo zijn er tal van interpretaties van het concept die onbegrip in de hand werken. Door positieve publiciteit, met name buiten het netwerk van de Alliantie van Kracht, wordt ervaringsdeskundigheid voor andere organisaties zichtbaar. De toepassing van ervaringsdeskundigen reikt verder dan alleen de Veenkoloniën. Daarbij is de feedback die ontvangen wordt, niet alleen van de ervaringsdeskundigen zelf, maar ook de organisatie als geheel van grote waarde. Deze leerprocessen zullen dan hun weg vinden naar steeds grotere instanties en kunnen breder opgepakt worden.

Waar plaats je ervaringsdeskundigen in een organisatie?

Op dit moment is er in onze maatschappij minder aandacht voor de cliënt. Prioriteiten verschuiven door de extra taken die een professional moet uitvoeren. Dit komt onder andere door tijdsgebrek op de werkvloer. Daar ligt een enorm potentieel aan werk. Ervaringsdeskundigen voegen hier nieuwe waarde toe aan een organisatie. Ervaringsdeskundigen kunnen in het gat springen tussen het belang van de werkgever en het belang van de medewerker. Dan kunnen zij verbeterpunten direct doorgeven naar hogere organisatieniveaus. Hiermee geeft dit project de arbeidsverhouding nieuwe kracht. ‘Emancipatie? Ik denk het wel.’

De blik van Henk Jan op de inzet van ervaringsdeskundigen is behoorlijk veranderd. Het vinden van werkplekken voor de ervaringsdeskundigen blijkt het lastigste deel, niet het vinden van kandidaten. ‘Mijn rol ligt in het vormgeven van het project in organisaties. Dit doe ik nadrukkelijk samen met de organisatie.’ Hiermee wordt gebruik gemaakt van de kennis van ZorgpleinNoord, met name over loopbaanontwikkeling en herstel. Door werkzaamheden deels op te splitsen werden nieuwe banen gecreëerd. Aanvankelijk was de vrees dat de nieuwe werkplekken ten koste zouden gaan van bestaande banen. Het tegenovergestelde is waar. In de zorg werd werk uit handen genomen van verpleegkundigen. De nieuwe werknemers namen taken over zodat er meer tijd vrijkwam voor het leveren van zorg. ‘De patiënt is in veel organisaties weggeorganiseerd. Door ervaringsdeskundigen in te zetten komt er meer ruimte voor de patiënt.’ Zo namen zij de randzaken over die samen het dagelijks leven van patiënten vormen; zoals mantelzorg of het maken van sfeer. ‘’Dit leidde tot een cultuuromslag: ‘we kunnen niet meer zonder de nieuwe mensen.’ (…) zo is er meer tijd voor het werk van verpleegkundigen.’’ Het bereiken van die cultuuromslag kan lang duren en is afhankelijk van de organisatie. ‘Met vallen en opstaan maakt een organisatie, zoals Tinten, zo een blauwdruk die voor hen tot succes heeft geleid. Daar kunnen andere organisaties weer van leren.’

Benadering ervaringsdeskundigen

‘Hoe geef je iemand die zich niet meer gehoord voelt een stem?’ Ervaringsdeskundigen moeten eerst herstellen van hun eigen ontwrichting. Daarna kunnen zij direct naast lotgenoten gezet worden.

Als ervaringsdeskundige zijn er grofweg vijf stappen waarin hulp aangeboden wordt:

1. Wat is er gebeurd?
2. Wat is je kwetsbaarheid?
3. Waar wil je naartoe?
4. Wat heb je daarbij nodig?
5. Hoe kan ik je daarbij helpen?

Door oprecht te luisteren en begrip te tonen voor hun situatie wordt een vertrouwensband opgebouwd. Hulpverlener en cliënt spreken dezelfde onuitgesproken taal, simpelweg omdat ze dezelfde ervaring delen. Ze weten dat men tegen loketten aanloopt of zij brieven niet begrijpen. Daarbij gaan de ervaringsdeskundigen helpen. Zo kan een ervaringsdeskundige gezien worden als een rolmodel of bondgenoot. ‘jij (de ED’er) bent nu waar ik (de cliënt) wil zijn.’ Het opbouwen van die band gaat vaak erg snel.

Samenwerking met ervaringsdeskundigen

Het spreken van dezelfde taal is een cruciaal onderdeel van het werk van een ervaringsdeskundige. Hierin treedt Henk Jan soms uit zijn rol. ‘Je moet meedenken met de mogelijkheden van de persoon die voor je zit, dan hoef je niet op dat moment de projectleider uit te hangen.’ Op de weg van herstel leert men te accepteren dat zij zichzelf in de weg zitten. Door anderen te helpen wordt bijgedragen aan persoonlijke herontwikkeling. Luisteren is daarbij de sleutel. Hiermee voelt een cliënt zich gezien én krijgt deze erkenning voor zijn of haar problemen. Dit helpt voorkomen dat de cliënt wegloopt, want de drempel voor het zoeken naar hulp is soms hoog. De ervaringsdeskundige staat naast de cliënt en dient als gids. Samen proberen ze problemen aan te pakken. In overleg bespreken zij de opties. Daarbij blijft de keuze bij de cliënt. ‘Jíj kiest. Daarna gaan we daarvoor.’ Door problemen voor hen op te lossen ontwikkelen zij zich niet persoonlijk. De nadruk ligt specifiek op het gidsen van mensen. Zo kan zorg geleverd worden die de cliënt zelf nodig vindt. Daarmee wordt een mistmatch tussen zorgvraag en aanbod voorkomen.

Hoe plaats je ervaringsdeskundigen in een organisatie?

Met het geloof in mensen kan het onontdekt arbeidspotentieel van ervaringsdeskundigen worden aangeboord. Met name de krapte op de arbeidsmarkt maakt dat mogelijk. ZorgpleinNoord faciliteert deze ontwikkeling. ‘In de gemeente Smallingerland hebben wij 42 mensen aan een baan geholpen. Hiervoor waren managers met lef nodig die dat aandurfden.’ Eerst word de organisatiestructuur aangepakt. Door ideeën te pitchen tijdens de werkoverleggen tussen managers en werknemers. Met die feedback kan dan verdere invulling worden gegeven aan het project. ‘Daarna gaat het vanzelf rondzingen, (…) zo voegen we nieuwe waarden toe aan organisaties.’

Organisaties hebben verschillende visies voor de inzet van een ervaringsdeskundige. Sommigen zijn verder met het omarmen van dit project. De kennis van de ervaringsdeskundigen kan op verschillende manieren worden ingezet, zoals begeleider, gids of vertrouwenspersoon. ‘Als organisatie moet je je afvragen hoe eigen ervaring ingezet kan worden én of je dat überhaupt wil.’

Meer informatie?

Neem gerust contact op met Henk Jan Mollema via h.mollema@zorgpleinnoord.nl of 06-86852223